فهم اقتصاد از دریچه نهادی

سعید نایب، استادیار دانشگاه

فهم اقتصاد از دریچه نهادی

سعید نایب، استادیار دانشگاه

فهم اقتصاد از دریچه نهادی

ده روز مهرگردون افسانه است و افسون
نیکی به جای یاران ، فرصت شمار یارا

در یاداشت های قبل برخی نکات در خصوص ویژگی نهادهای رسمی وغیر رسمی بیان گردید.همچینین بیان گردید که نهادهای تعیین کننده هزینه های مبادله بود و از این طریق بر رفتار عاملین اقتصادی تاثیر می گذارند.اما سئوال مهم آن است که در صورتیکه کیفیت نهادها به گونه ای باشد که زمینه ساز هزینه های مبادله بالا باشند ، آن گاه در چه شرایطی امکان آن وجود دارد که نهادها در جهت کاهش هزینه های مبادله تغییر یابند.در این زمینه لازم است به چند نکته توجه گردد.

سعید نایب

در یادداشت های قبلی تلاش گردید تا تعریفی از مفهوم نهادها ارائه گردد.گفته شد نهادها به دو دسته کلی نهادهای رسمی وغیر رسمی تقسیم می شوند.اما سئوال این است که چگونه نهادها بر رفتار اقتصادی انسان ها تاثیر می گذارند.نکته این است که چگونگی نحوه تاثیر گذاری می بایست از ویژگی عینیت پذیری برخوردار بوده ، بدین معنی که قابلیت ابطال پذیری داشته باشد، در غیر اینصورت نهادگرایی جدید امکان ایجاد یک دستگاه نظری به منظور فهم اقتصاد را نخواهد داشت.در چارچوب دستگاه نظری نهادگرایی نهادها از طریق تعیین هزینه های مبادله(Transaction Cost) بر عملکرد اقتصادی تاثیر می گذارند ، در ادامه با ارائه چند مثال به مفهوم هزینه های مبادله پرداخته خواهد شد.

سعید نایب

«فردی را در نظر بگیرید که در یک شب تاریک در جایی کاملاً ناشناخته قرار می گیرد. از همان ابتدا فرد در خود احساس ترس را پیدا خواهد نمود. درست در همین زمان یک صدای خش خشی را می شنود.با شنیدن این صدا ، تمام وجود فرد معطوف به این صدا شده و همه رفتارهای خود را مبتنی بر این صدا شکل خواهد داد. در چنینی شرایطی شروع به پاسخ دادن به برخی از سئوالات می کند. این صدای چیست ، حیوان درنده ای است یا وزش بادی ؟.صدا از کدام سمت است؟ ، همچنین براساس همین صدا ، فرد جهت حرکت خود را به سمت مخالف آن تعیین می کند. آیا در اطراف من چیزی یا وسیله ای برای مقابله وجود دارد؟. »

سعید نایب

در یاداشت اول  در قالب مقایسه اقتصاد با بازی فوتبال بیان گردید که نهادها در واقع قواعد بازی هستند. قواعد بازی با یکدیگر هماهنگ شده و این موجب آن می شود که تغییرات هر یک از قواعد نیازمند صرف زمان وهزینه باشد. نهادها امکان پیش بینی رفتار سایر شرکت کنندگان بازی را فراهم ساخته و از اینرو کاهش دهنده نا اطمینانی خواهند بودو البته نهادها انتخاب بازیگران بازی اقتصاد را محدود می کنند. بنابراین نهادها در واقع قیدهایی هستند که رفتار بازیگران اقتصادی را در مسیرهای معینی هدایت می کنند. این قیدها(نهادها) به دو دسته کلی تقسیم می شوند:قیدهای بیرونی یا همان نهادهای رسمی و قیدهای درونی یا نهادهای غیررسمی.

سعید نایب

در این یادداشت تلاش می شود تا با استفاده از مفهوم بازی موضوع نهاد و ویژگی های آن تشریح گردد. استفاده از مفهوم بازی را می توان در آثار اقتصاد دان بزرگ نورث در اقتصاد و نیز در بین اندیشمندان حوزه های فکری دیگر ازجمله فلسفه نیز دنبال نمود.در این زمینه ابتدا با مثال بازی فوتبال این موضوع  بسط پیدا خواهد نمود.

برای دوستانی که سال های قبل از1994 را به خاطر دارند ، موضوع پاس رو به عقب در فوتبال موضوع آشنایی است. در قواعد بازی آن زمان فوتبال ، هر بازیکنی از هر جای زمین این امکان را داشت که به دروازبان تیم خود توپ را واگذار کرده و وی با استفاده از دستان توپ را مهار نماید.

سعید نایب

]چکیده

هدف از نگارش این مقاله، ارائة تبیینی از آیندة اقتصاد ایران است. مهم ترین ویژگی مقاله، بهره گیری از چهارچوب نظری نهادگرایی جدید و تطبیق آن با یک الگوی مبتنی بر سناریو است. بر این اساس، فناوری مفهوم کلیدی توضیح دهندة ماهیت توسعه است و کارآمدی ساختار حقوق مالکیت علت موفقیت یک اقتصاد ملی در حوزة فناوری.

سعید نایب

چکیده

هدف اصلی این مقاله ارائه چهارچوب نظری برای ارزیابی وضعیت حقوق مالکیت در ایران است .این چهارچوب نظری مبتنی بر دستگاه نظری نهادگرایی جدید است که علت اصلی کارآمدی حقوق مالکیت را کیفیت نهادی یا چهارچوب نهادی می داند که موجب کاهش هزینه های استفاده انحصاری از دارایی ها می گردد.

سعید نایب

چکیده

مالکیت دولت ها بر بنگاه های اقتصادی پیش از آنکه نتیجه سلیقه های سیاستگذاری برخی دوره ها باشد ،نتیجه برآیند تعاملات نیروهای اجتماعی و اقتصادی است که ریشه در عوامل مختلف دارد. 

سعید نایب

چکیده

هدف این مقاله بیان پیامدهای ناشی از عدم توجه به روش شناسی در نظام آموزشی دانش اقتصادی است . موضوعی که نه فقط در ایران بلکه در دانشگاه های معتبر جهانی نیز به عنوان یک معضل به شمار می آید .

سعید نایب

هدف مقاله

سوال اساسی مقاله این است که جایگاه اخلاق به عنوان یک پایه اطلاعاتی در تبیین عملکرد اقتصادی انسان و اقتصادها در کجا قرار دارد

سعید نایب